سه تار

نشست تخصصی و نمایشگاه "گل و مرغ اکنون" به همت پژوهشکده هنرهای سنتی میراث فرهنگی و گردشگری با همکاری معاونت فرهنگی و هنری فرهنگستان هنر در راستای برگزاری همایش ملی هنر ایران در دوره قاجار برگزار می‌شود.

بهنام کامرانی، عضو هیئت علمی دانشگاه هنر، سخنران نشست تخصصی پیش همایش ملی هنر ایران در دوره قاجار است.

همچنین یلداخواجه‌زاده، مژگان جاویدان و سُرمه عرب هنرمندانی هستند که آثارشان در نمایشگاه "گل و مرغ اکنون" به نمایش گذاشته می‌شود.

آیین گشایش این نمایشگاه به همراه نشست تخصصی روز یکشنبه 29 مهرماه، ساعت 15، در مرکز هنرپژوهشی نقش جهان برگزار می‌شود. علاقه‌مندان برای شرکت در این نمایشگاه و نشست تخصصی می‌توانند به نشانی خیابان ولی‌عصر(عج)، بالاتر از خیابان شهید بهشتی، ضلع جنوب غربی بوستان ساعی شماره 2169 مراجعه کنند.

شایان ذکر است، همایش ملی هنر ایران در دوره قاجار دارای 9 محور اصلی نقاشی و مجسمه‌سازی، کتابت و کتاب‌آرایی، نمایش‌های سنتی و آئینی، موسیقی کلاسیک(درباری) و مردمی، معماری و شهرسازی، هنرهای صناعی، سینما فیلم و عکاسی، مبانی حکمی-نظری و سایر حوزه‌ها است که توسط پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری آبان ماه 1397 برگزار می‌شود.

#همایون_شجریان: عزیزان، در این ایام که چون سیاوش در گذر از آتش هستیم نمی‌دانم چه کنیم تا حالمان کمی به شود، چنانچه مشکل مجوز نباشد سراپا در خدمتم تا بدون هیچ انتفاعی کنسرت خیابانی گسترده برای شما عزیزان اجرا کنم، شاید دلمان در کنار یکدیگر آرام گیرد. دوستان مهربانم، در پاسخ به پیگیری شما عزیزان به اطلاع‌تان می‌رسانم از اجرای کنسرت «ایران من» در سال گذشته که نیت کرده بودیم به قسمتی از درد و رنج زلزله‌زدگان کرمانشاه بپردازیم، چنین مقرر شد که با نظارت و همت دوست گرامی جناب متین، مجموعا چهارصد یخچال و کولر تهیه و به خانواده‌های مصیبت دیده اهدا شود. باشد که این ناقابل مقبول درگاه معشوق قرار گیرد. سلامت و برقرار باشید

#دانستنی موسیقی

فرمهای معروف موسیقی دستگاهی:

۱:پیش درآمد:

قطعه ایست ضربی که معمولن در ریتم سنگین و آرام2/4

 اجرا می شود و اصولن شروع موسیقی دستگاهی و نه لزومن 

با این فرم می باشد .

قطعۀ پیش درآمد وقار ویژه داشته و معمولا رنگ و لعاب کلّی دستگاه را به عنوان پیش زمینه دارا

 می باشد.

۲:درآمد:

قطعه ایست بدون ریتم و آوازی که پس از پیش درآمد اجرا می شود 

و فضای احساسی گوشه ی اصلی دستگاه را دارا می باشد و از این جهت که شروع کار آوازخوان و شعر با این فرم است اهمیت بسزایی، بخصوص در انتخاب 

شعر دارا می باشد.

۳:چهار مضراب:

قطعه ایست ضربی که معمولا در ریتم 6/8 و شاخه های این ریتم اجرا می شود از لحاظ فرم 

می توان گفت شخصیت دارترین فرم موسیقی دستگاهی ست و گیرایی و دلچسبی خاصی برای همگان دارد.

۴:گوشه های آواز:

گوشه ها نغمات آوازی هستند که با فضای احساسی ویژه ی خود در پس و پیش هم تکرار می شوند و از جهت تنوّع و رنگبندی کلّی آواز و همچنین انتخاب شعر بسیار حائز اهمیت هستند مانند:بیداد،حجاز،عراق،عشاق و

۵:رِنگ:

رِنگ قطعه ایست ضربی و معمولن مقیّد به ریتم 6/8 که در پایان کار اجرا می شود رِنگ شکل و فرم خاص خود را داشته و همچون چهارمضراب از دیگر فرمها قابل تمایز است

۶:ترانه یا تصنیف:

ترانه قطعه ایست با کلام و موزون که معمولن حاصل تلفیق شعر و موسیقی ضربی ست و در هر کجای اجرای موسیقی دستگاهی چه در آغاز و چه در میان و پایان ممکن است اجرا شود مانند:

مرغ سحر،سنگ خارا،همه شب نالم چون نی و

????حالات روانی دستگاهها و آوازهای ایرانی از نگاه روان شناسی و ارکان

۱- #دستگاه_شور: آگاهی- درک- تفکر و اندیشه

۲- #آواز_دشتی: سوز و گداز- گریه و مویه

۳- #آواز_ابوعطا: گله وشکایت

۴- #آواز_افشاری: افسوس و حسرت- هجران از معشوق

۵- #آواز_بیات_ترک: تعلیم- شادی درون

۶- #دستگاه_همایون: متانت- سربلندی- نصیحت و پذیرش

۷- #آواز_اصفهان: اوج احساس

۸- #دستگاه_سه_گاه: بزم و شادمانی- شور و شوق

۹- #دستگاه_چهارگاه: ستیز و جنگ، حتی رو در روی معشوق- مقاومت و پیروزی- تلاش در رسیدن به آرزوهای دیرین عاشقی

۱۰- #دستگاه_ماهور: رویا پردازی- پرش از قله شادی به همراه ذهنی رویایی- آرزو

۱۱- #دستگاه_نوا: رازداری- حکایت

۱۲- دستگاه #راست_پنجگاه: ستایش معبود (خدا)- بزرگمندی و تعریف

???? #آواز_اصفهان

حالت : مناجات با خدا ، متفکرانه

رنگ : سبز روشن

عنصر : شعله آتش

زمان شنیدن : قبل از طلوع آفتاب

آواز اصفهان مرموز ، عمیق ، راز و نیاز با خدا و متفکرانه است . آواز اصفهان وصف عشقی عرفانی ، ندامت عشق و حست عشق گذشته است .

???? #دستگاه_نوا

حالت : صلح آمیز ، آرام ، مقدس ، هشدار دهنده 

رنگ : شفاف

عنصر : آتش همراه باد

زمان شنیدن : آخرشب

دستگاه نوا خاطرات دوری از عشق گذشته را بیان می‌کند .

نکته : گوشه نهفت در دستگاه نوا به دوره ساسانیان مربوط می‌شود که توسط ابن سینا ذکر شده است .

???? #دستگاه_همایون

حالت : شاهانه ، اشرافی ، شادان

رنگ : سبز تیره

عنصر : شعله آتش

زمان شنیدن : صبح زود

دستگاه همایون فضایی شاهانه خلق می‌کند و بیان کننده شکوه و گریه عشقی است که در پشیمانی پایان یافته است و نیز بزرگی عشق در حد اعلای آن است .

???? #دستگاه_ماهور

حالت : خوشحال و شاد ، با شکوه ، اشرافی

رنگ : آبی آسمانی

عنصر : باد یا نسیم

زمان شنیدن : بعد از غروب آفتاب

نکته : در دستگاه ماهور ، گام منطبق بر گام ماژور می‌باشد . در راک ماهور می‌توان گریزی به شوشتری زد .

???? #دستگاه_چهارگاه

حالت : قدرتمند ، قهرمانی ، جشن ، عقل ، تحرک میهن پرستانه

رنگ : زرد طلایی

عنصر : بخار

زمان شنیدن : 6 تا 8 صبح

از چهارگاه برای خواندن قطعات حماسی و پهلوانی شاهنامه استفاده می‌شود . چهارگاه تمام شدن عشق و نیز خوشحالی عشق ، لاف وگزاف‌گویی در موفقیت عشق را بیان می کند

???? #دستگاه_راست_پنجگاه

حالت : تمرکز 

رنگ : برنزه روشن

عنصر : زمین

زمان شنیدن : از 8 تا 10 صبح

راست ‌پنجگاه شبیه ماهور به نظر می‌رسد ، مقامی است برای هدایت به تفکر ، تمرکز و روشنفکری که می‌تواند با دلایل منطقی مجالست کند.

???? #دستگاه_سه‌گاه

حالت : درد ، غصه ، پشیمانی منجر به امید

رنگ : آبی لاجوردی تیره

عنصر : آب

زمان شنیدن： بعد از ظهر تا غروب آفتاب

دستگاه سه‌گاه بیانگر گذشته و موفقیت‌های عشقی و ندامت‌های آن است که منجر به امید می‌شود .

???? #آواز_دشتی

حالت : دلخراش ، شکوه‌آمیز

رنگ : قهوه‌ای 

عنصر : زمین

@mahoormoozic

آواز دشتی بازگو کننده عشق یکطرفه ، ناله و حسرت از غم فراق است و زمان شنیدن این آواز از سر ظهر تا 4 بعد ازظهر است و بسیاری از آوازهای منطقه شمال ایران به ویژه در حاشیه دریای خزر مانند دیلمان و گیلکی به استان گیلان مربوط می‌شود .

???? #آواز_افشاری

حالت : درد ، رنج ، ندامت

رنگ : قهوه‌ای

عنصر : زمین

زمان شنیدن این آواز از سر ظهر تا 4 بعد ازظهر می‌باشد .

آواز افشاری بیان کننده شکوه ، گله ، ندامت جدایی را بیان می کند 

???? 

???? #آواز_بیات_ترک

حالت : نوستالژیک مذهبی

رنگ : سیاه

عنصر : زمین

بهترین زمان شنیدن این آواز از سر ظهر تا 4 بعدازظهر می‌باشد .

بیات ترک غم قربت ، حسرت گذشته ، حالتی متفکرانه و مذهبی دارد و بعضی گوشه‌های ترک برای خواندن آوازهای مذهبی اسلامی نظیر اذان استفاده می‌شود .

#آواز_ابوعطا

حالت : محرک

رنگ : بنفش یا قهوه‌ای روشن

عنصر : زمین

زمان شنیدن آواز ابوعطا از سر ظهر تا 4 بعد ازظهر می‌باشد .

ابوعطا بیان کننده عشق گذشته در یک پیر طریقت با امید و آرزویی بالاست.

✅موسیقی را درست بشنویم.

✅ @mahoormoozic

تنظیم پرده ها با استفاده از جدول فواصل

روش کار با این جدول بسیار ساده است  به این صورت که برای هر پرده دو اندازه بر حسب سانتیمتر به شما می دهد . درسرتیتر جدول فواصل « پرده – نت پرده – فاصله از خرک و فاصله از شیطانک » را مشاهده میکنید که در ادامه مقاله به تفصیل برایتان توضیح خواهم داد . دوستان توجه کنید ، جدول فواصل ، تمام پرده های سیم اول را برای شما مشخص میکند . اصلا نگران سیم دوم  و سیم های بم نباشید . اگر سیم ها دقیق « دو – سل – دو – دو » کوک باشند ، وقتی پرده ها طبق سیم اول تنظیم شوند ، پرده های سیم دوم  و بم هم خود به خود تنظیم خواهد شد .

وجه تسمیه گوشه های موسیقی ایرانی:

هر گوشه نام منحصر به فرد خود را دارد كه اين نام بنا به شناخت و ساختار ملودي آن گوشه به آن اطلاق شده است. علت نامگذاري بسياري از گوشه ها بر ما واضح است ولي تعدادي از آنها هنوز مبهم مانده و در هيچ رساله اي مطلبي درباره وجه تسميه آنها به ثبت نرسيده است.

علت نامگذاري اسامي گوشه هاي رديف موسيقي سنتي ايران :

1 - مأخوذ از محلهاي گوناگون سرزمين كهن ايران : زابل - عراق - خاوران - آذربايجاني - بختياري - گيلكي - شوشتري و.

2- گرفته شده از نامهاي بزرگان موسيقي و اهل هنر : محمدصادقخاني و مهدي ضرّابي ( در آواز بيات ترك ) ، مرادخاني ( در دستگاه ماهور ) ، ني داوود ( در دستگاه همايون ) ، جوادخاني ( نوعي تحرير در گوشه رضوي دستگاه شور ) ،حسن موسي ( در آواز ابوعطا ) و.

3 - توصيف طبيعت و جلوه هاي آفرينش : سپهر - بحر نور - چكاوك - سارنج - نوروز عرب و عجم و.

4- حكايت كننده مسائل عاطفي و احساسي : حزين - مويه - راز و نياز - سوز و گداز - كرشمه - جامه دران - عشاق و.

5 - داستانهاي ادبي و عاشقانه : خسرو و شيرين - ليلي و مجنون

6 - صداهاي گرفته شده از پيرامون : زنگ شتر - زنگوله - ناقوس - قطار و. 

دانستنی های موسیقی

توصیه های لازم جهت نگهداری مطلوب تار و سه تار :

از نگهداری تار خود در محیط مرطوب جدا خوداری کنید.

حتما بسته های رطوبت گیر سیلیکا ژل در داخل جعبه یا کاور ساز تار خود قرار دهید، دقت داشته باشید رعایت این توصیه الزامی می باشد . همچنین توجه داشته باشید تعویض سیلیکا ژل هر دو سال یک بار حتما انجام گردد، نکته ضروری دیگر احیای سیلیکا ژل موجود در بستبندی می باشد که می باید به منظور حفظ کیفیت هر سه ماه یک بار برای مدت زمانی از جعبه ساز خارح شده و مقابل آفتاب قرار داده شود.

از آویختن ساز به صورت نا مناسب و یا نا متعادل بر روی دیوار خودداری شود و در صورت اصرار بر این کار از دستگیره نگهدارنده مناسب دیوار کوب استفاده شود( در صورت آویختن به دیوار دقت داشته باشید نکات مرتبط با رطوبت محیطو در معرض آفتاب نبودن، در معرض وزش باد کولر یا حرارت لوازم گرمایشی نبودن و … حتما رعایت شود ).

در برابر تابش گرمای مسقیم _ لوازم حرارتی و تابش مستقیم نور خورشید _ نباشد .

فراموش نکنید امن ترین مکان برای نگهداری ساز خود جعبه ی آن می باشد .

در فاصله بین تمرین ویا اجرا ها بهترین مکان جهت گذاشتن ساز پایه های ایمن نگهدارنده و یا جعبه ساز است.

در هنگام جابجایی با وسایل نقلیه و یا زمان مسافرت از چیدن هر نوع وسیله ای روی ساز و جعبه ساز اکیدا خودداری شود.

استفاده از ساز مربوط و مختص نوازنده آن است . از فاش کردن رمز قفل جعبه ی ساز پرهیز کنید .

تار خود را به هیچ وجه در دسترس کودکان و در اختیار افراد آماتور قرار ندهید .

در صورتی که به مدت طولانی ساز نخواهید زد ، جهت جلوگیری از چنگ شدن دسته کوک ساز را حتما شل کنید. ( دقت داشته باشید رعایت این نکته در سلامت ساز شما در درازمدت تاثیر حیاتی خواهد داشت )

مضراب ساز را بر روی کاسه تار به هیچ عنوان نچسبانید .

برای تمیز کردن ساز از دستمال پارچه ای نرم بدون پرز و خشک استفاده کنید و در صورت اضطرار برای پاک کردن لکه ها از دستمال که رطوبت جزئی دارد استفاده کنید . دقت داشته باشید از به کار بردن پاک کننده هایی که مواد آن محتوی حلال هایی نظیر الکل ، تینر و مواد روغنی ( جهت جلا ) اکیداً خودداری کنید.

از آنجا که مواد مورد استفاده در ساختار ساز از مواد طبیعی و آلی تشکیل شده است، جهت جلوگیری از آفت های ات و موجودات ذره بینی استفاده از مقدار بسیار اندکی از نفتالین الزامی است.

قبل از نوازندگی دست هایتان را با آب و صابون شسته و خشک کنید . وجود چربی ، رطوبت و … انگشتان رنگ پرده ها را تغییر می دهد ، همچنین صدا دهی را مغشوش ، فرسایش و پاره شدن پرده ها و آلوده شدن روی دسته را تسریع میکند.

بد نخواهد بود که سیم ها هر چند ماه یک بار تعویض شود .

در صورت پاره شدن یکی از دو جفت سیم های زرد و سفید بهتر خواهد بود تعویض سیم به صورت جفتی باشد .

 شماره سیم های سفید و زرد به کار رفته برای شش سیم مطابق یکی از دو دستور زیر باشد :

الف – سفید اول و دوم ۲۰ – زرد سوم و چهارم ۲۲ – سفید پنجم ۱۸ – بم ۳۸

ب – سفید اول و دوم ۱۸ – زرد سوم و چهارم ۲۰ – سفید پنجم ۱۸ – بم ۳۴

از دستکاری کردن محل خرک و یا عوض کردن آن _ که سهم به سزایی در صدا دهی #تار دارد _ در صورت نداشتن آگاهی و تخصص لازم پرهیز کنید .

در تابستان ساز خود را در معرض وزش باد های خنک کولر و اسپلیت قرار ندهید .

#آموزش 

اطلاعات عمومی .

گوشه های مهم موسیقی 

دستگاهی ایران:

دستگاه شور: رُهاب-سلمک-زیرکش سلمک-رضوی-شهناز-قرچه-گریلی-حسینی-دوبیتی-خارا-رِنگ اصول

آواز بیات ترک: قطار-روح الارواح-فِیلی-مهدی ضرابی-شهابی-شکسته-خسروانی-مهربانی

آواز ابوعطا: حجاز-رامکَلی-گبری-سَیَخی-چهارپاره

آواز افشاری: جامه دران-عراق-نهیب-قرایی

آواز دشتی: گلیکی-دشتستانی-غم انگیز-دیلمان-چوپانی-حاجیانی

دستگاه نوا: گردانیه-نهفت-گَوِشت-عشیران-نیشابورک-مجُسلی-خجسته-ملک حسین-بوسَلیک-رِنگ نَستاری(نستالی)

دستگاه همایون: چکاوک-بیداد-بختیاری-شوشتری-موالیان-سوز و گداز-طرز-لیلی و مجنون-رواندی-نوروز-راز و نیاز- دِناسری-رِنگ فرح

آواز اصفهان: سوز و گداز-جامه‌دران-بیات راجه

دستگاه سه‌گاه: مویه-زابل-مخالف-مغلوب-رهاب-مسیحی-شاه ختایی-تخت طاقدیس-رِنگ دلکشا

دستگاه چهارگاه: پیش زنگوله-زنگوله-مویه-زنگ شتر-حصار-مخالف-مغلوب-حُدی-پهلوی-رجز-منصوری-لزگی-متن و حاشیه

دستگاه ماهور: داد-خسروانی-دلکش-خاوران-طرب‌انگیز-نیشابورک-نصیرخانی(طوسی)-چهارپاره(مرادخانی)-فیلی-آذربایجانی-زیرافکند-شکسته-عراق-نهیب-مُحیّر-آشوروند-اصفهانک-راک(راک عبدالله-راک کشمیر- راک هندی)- سفیر راک -رنگ حربی-رنگ شلخو-رنگ یک چوبه- ساقی نامه-صوفی نامه

دستگاه راست پنجگاه: پروانه-پنجگاه-سپهر-ماوراءالنهر- نفیر- فرنگ